Senin, 10 April 2017

Pangaribawaning Sastra tumrap Basa
Basa menika gayut kaliyan budaya saha sastra. Basa menika ingkang dados srana kangge medharaken gagasan saking panyerat. Gagasan saking panyerat menika ingkang ndadosaken karya sastra. Jinis-jinisipun karya sastra inggih menika geguritan, sandiwara, novel, cerkak, lansapanunggalanipun. Karya sastra menika dipunserat kanthi jaman ingkang beda-beda, pramila jinis-jinis utawi nama saking karya sastra karya sastra menika kathah, ing antawisipun wonten Balai Pustaka, Pujangga Baru, Angkatan 45, lan  Angkatan 66.
Saben karya sastra menika ngandharaken babagan ingkang beda –beda ugi. Tetandhingan menika medal miturut jamanipun. Wonten karya sastra ingkang ngandharaken perkawis sejarah ugi wonten ingkang ngandharaken politik, katresnan, lan sanes-sanesipun. Karya sastra jaman rumiyin kaliyan jaman samenika tamtunipun gadhah tetandhingan. Tetandhingan menika saged katingal mawi basa ingkang dipunginakaken saha topiki ingkang dipunandharaken.
Gegeuritan ingkang dipunserat kala rumiyin, kadosta geguritan ingkang irah-irahanipun mbeling menika gadhah tata cara panyerat ingkang boten limrah. Tetandhingan karya sastra menika ugi dipunpangaribawani dening latar politik, sosial, saha budaya wonten ing jamanipun panyerat piyambak. Karya sastra wonten ing jaman samenika ugi dipunpangaribawani kaliyan budaya ingkang asalipun saking njawi negri menika.
Budaya saha sastra menika gadhah sesambetan ingkang ageng. Budaya mangaribawani sanget dhateng sastra, satemah sedaya perkawis ingkang wonten ing kabudayan saged dipuntingali wonten ing karya sastra. Wonten salah satunggal tiyang ingkang  ngendika kados mekaten “sastra (basa) saha kabudayan inggih menika sistem ingkang raket kaliyan manungsa. menawi kabudayan inggih menika sistem ingkang ngatur gayutanipun  manungsa wonten ing masarakat, menawi basa (sastra) inggih menika sistem kangge srana supados sesambetan  menika saged mlampah kanthi sae.”

Senin, 03 April 2017

ARTIKEL 1

artikel 1


Ringgit Wacucal
Ringgit ingih menika kesenian tradhisional kagunganipun bangsa Indonesia. Ringgit menika mliginipun ngrembaka wonten ing tlatah Jawi. Ringgit utawi wayang menika asalipun saking tembung Ma Hyang ingkang tegesipun pinuju dhateng roh spiritual, Dewa, utawi Gusti Allah. Wonten ing tlatah Jawi ugi dipunsebut bilih wayang utawi ringgit menika ateges bayangan. Dipunsebut bayangan menika amargi pagelaran ringit menika dipunpirsani saking wingking kelir utawi papan ingkang dipunangge nglakonaken ringgit menika.
Tokoh- tokoh wayang menika kathah sanget. Ing antawisipun wonten tokoh para Dewa, inggih menika wonten Bathara Wisnu , Bathara Surya, lan sapanunggalanipun. Lajeng wonten tokoh pandawa lima inggih menika Puntadewa, Werkudara, Arjuna, Nakula, lan Sadewa. Lajeng ugi wonten tokoh punakawan, inggih menika Petruk, Gareng, Semar, kaliyan Bagong. Tokoh-tokoh menika ingkang sampun kondhang ugi ingkang kathah-kathahipun dipunmangertosi masrakat. Ananging tokoh wayang ingkang wonten boten namung menika, taksih kathah malih tokoh wayang ingkang beda-beda wujud saha watakipun.
Ringgit menika asring dipunangge kangge dhakwah, tontonan, ugi tuntunan. Kala rumiyin ringgit menika dipundadosaken srana dening para wali kangge nyebar agami Islam. Ringgit ugi dados srana kangge tontonan saha tuntunan. Pagelaran ringgit menika saged dipundadosaken srana hiburan utawi tontonan kangge masrakat, ,liginipun masarakat Jawi. Wonten pagelaran ringgit  menika tamtunipun gadhah utawi saged paring piwulang dhateng sinten ingkang mirsani ringgit menika. Dhalang menika bektakaken salah satunggaling lakon ingkang ngemot piwulang ingkang kathah saking tokoh wayang ingkang dipunlakonaken.
Wonten ing pagelaran ringgit menika boten namung ringgitipun ingkang saged paring piwulang dhateng para masarakat. Ananging, piranti-piranti wonten pagelaran ringgit menika ugi nggambaraken utawi dados simboling gesang wonten ing kadonyan menika. Tuladhanipun blencong. Blencong inggih menika lampu utawi pepadhang supados bayangan ringgit menika saged katingal wonten ing kelir. Blencong menika dipunanggep minangka pepadhanging gesang, inggih menika kadosta srengenge.
Ringgit menika perlu dipunlestantonaken mliginipun wonten ing tlatah Jawi menika. Amargi ringgit menika paring piwulang ingkang kathah dhateng masarakat. Ugi kathah watakipun para tokoh ingkang saged dipundadosaken tuladha kangge manungsa.

Kamis, 30 Maret 2017

ANALISIS TUGAS 1

Artikel ingkang irah-irahanipun pangaribawa sastra dhateng basa menika kalebet seratan ilmiah. Amargi wonten ing seratan menika ukara-ukaranipun sampun kadhapuk saking unsure-unsur ukara, inggih menika jejer, wasesa, saha lesan. Ukara-ukara ingkang dipunserat menika boten kalebet wonten ing basa ingkang endah. Ananaging ngginakaken ukara ingkang efektif, ugi unsure gramatikalipun sampun ketingal. Artikel menika ugi ngandharaken babagan ingkang pokok-pokok kemawon, boten nyimpang saking topikipun.
Artikel menika saged dipunwastani lugas amargi isinipun namung ngrembang babagan basa saha sastra ingkang jumbuh kaliyan topikipun. Lajeng tuladha ukara ingkang efektif saha wonten satuan gramatikalipun ingkang nedahaken menawi seratan menika seratan ilmiah ingih menika antawisipun :
- Basa boten namung gayut kaliyan budaya ananging ugi gayut kaliyan sastra.
- Kesusastraan Indonesia dados gambaran saking gesang sosial budaya masarakat Indonesia.
- Basa menika minangka wujud saking menapa ingkang dipunpenggalih dening panyerat.
  
Pangaribawa Sastra dhateng Basa
Ingkang dipunwastani basa menika boten namung gayut kaliyan budaya, ananging basa menika ugi gayut kaliyan sastra. Basa menika ingkang dados srana kangge medharaken gagasan saking panyerat. Gagasan menika ingkang dipunwastani karya sastra. Jinis-jinisipun karya sastra inggih menika antawisipun geguritan, sandiwara, novel, cerkak, lansapanunggalanipun. Karya sastra menika dipunserat kanthi jaman ingkang beda-beda, pramila jinis-jinis utawi nama saking karya sastra karya sastra menika kathah, ing antawisipun wonten Balai Pustaka, Pujangga Baru, Angkatan 45, Angkatan 66, lan taksih kathah malih.
Saben karya sastra menika ngandharaken babagan ingkang beda –beda ugi. Tetandhingan menika medal miturut jamanipun. Wonten karya sastra ingkang ngandharaken perkawis sejarah ugi wonten ingkang ngandharaken politik, katresnan, lan sanes-sanesipun. Karya sastra jaman rumiyin kaliyan jaman samenika tamtunipun gadhah tetandhingan. Tetandhingan menika saged katingal mawi basa ingkang dipunginakaken saha topiki ingkang dipunandharaken.
Gegeuritan ingkang dipunserat kala rumiyin, kadosta geguritan ingkang irah-irahanipun mbeling menika gadhah tata cara panyerat ingkang unik. Utawi wonten ing sastra Indonesia menika dipunsebut tipografi. Tetandhingan karya sastra menika ugi dipunpangaribawani dening latar politik, sosial, saha budaya wonten ing jamanipun panyerat piyambak. Karya sastra wonten ing jaman samenika ugi dipunpangaribawani kaliyan budaya ingkang asalipun saking njawi negri menika.
Budaya saha sastra menika gadhah sesambetan ingkang ageng. Budaya mangaribawani sanget dhateng sastra, satemah sedaya perkawis ingkang wonten ing kabudayan saged dipuntingali wonten ing karya sastra. Wontwn salah satunggal tiyang ingkang  ngendika kados mekasten “sastra (basa) saha kabudayan inggih menika sistem ingkang raket kaliyan manungsa. menawi kabudayan inggih menika sistem ingkang ngatur gayutanipun  manungsa wonten ing masarakat, menawi basa (sastra) inggih menika sistem kangge srana supados sesambetan  menika saged mlampah kanthi sae.”

Selasa, 21 Maret 2017

PERBAIKAN 2

Bahasa Indonesia
Basa Jawi
Pengaruh Sastra Terhadap Bahasa
Pangaribawaning Sastra tumrap Basa
Bahasa tidak hanya mempunyai hubungan dengan budaya, tetapi juga sastra. Bahasa memunyai peranan yang penting dalam sastra karena bahasa punya andil besar dalam mewujudkan ide/keinginan penulisnya. Banyak hal yang bisa tertuang dalam sebuah sastra, baik itu puisi, novel, roman, bahkan drama. Setiap penulis karya sastra hidup dalam zaman yang berbeda, dan perbedaan zaman inilah yang turut ambil bagian dalam menentukan warna karya sastra mereka. Oleh karena itu, ada beberapa periode dalam penulisan karya sastra, seperti Balai Pustaka, Pujangga Baru, Angkatan 45, Angkatan 66, dan sebagainya. Setiap periode "mengangkat" latar belakang yang berbeda-beda sesuai zaman dan budaya saat itu.
       Basa menika gadhah sesambetan kaliyan budaya ugi sastra. Basa menika wujud saking gagasanipun panyerat. Karya sastra  saged awujud geguritan, novel, cerkak, sandiwara, lan sapanunggalanipun. Panyerat karya sastra gesang wonten ing jaman ingkang beda-beda.  Beda  menika ingkang namtokaken karya sastranipun. Karya sastra menika Balai Pustaka, Pujangga Baru, Angkatan Baru, Angkatan 45, lan sapanunggalanipun. Saben karya sastra menika bektakaken latar ingkang beda-beda.
Sebagai contoh, kesusastraan Indonesia. Kesusastraan Indonesia menjadi potret sosial budaya masyarakat Indonesia. Tidak jarang, kesusastraan Indonesia mencerminkan perjalanan sejarah Indonesia, "kegelisahan" kultural, dan manifestasi pemikiran Bangsa Indonesia. Misalnya, kesusatraan zaman Balai Pustaka (1920 -- 1933). Karya-karya sastra pada zaman itu menunjukkan problem kultural ketika Bangsa Indonesia dihadapkan pada budaya Barat. Karya sastra tersebut memunculkan tokoh-tokoh (fiksi) yang mewakili golongan tua (tradisional) dan golongan muda (modern). Selain itu, ada budaya "lama", seperti masalah adat perkawinan dan kedudukan perempuan yang mendominasi novel Indonesia pada zaman Balai Pustaka. Sekarang ini, novel Indonesia cenderung menyajikan konflik cinta, sains, kekeluargaan, dll..
      Sastra Indonesia  dados gambaran saking gesang sosial budaya  masarakat Indonesia, nggambaraken sejarahipun bangsa Indonesia, babagan adat istiadat, krama, lan sapanunggalanipun.  Wonten ing jaman samenika karya sastra asring nyariosaken babagan katresnan, kulawarga, sains, lan sapanunggalanipun.  Karya sastra Indonesia ugi wonten ingkang sampun kecampur kaliyan budaya sanes. Jaman samenika tiyang estri ingkang dados paraga utama wonten ing karya sastra.
Bagaimana pendapat Anda mengenai puisi zaman sekarang? Tentu saja ada perbedaan yang sangat kentara, baik dalam topik yang "diangkat" maupun bahasa yang digunakan. Sebagai contoh, kumpulan puisi Mbeling karya Remy Sylado, tahun 2005. Sebagian besar puisi Mbeling yang ia tulis mengangkat kehidupan politik pada saat itu, seperti korupsi, koruptor, individualisme, dll.. Secara penulisan, beberapa puisi karya Remy Sylado hanya terdiri 1 -- 2 kata saja dan disusun dengan tipografi yang unik. Misal, puisi berjudul "Individualisme dalam Kolektivisme". Puisi ini hanya terdiri dari kata "kita" dan "aku". Kedua kata ini disusun dengan pola membentuk persegi panjang, dengan kata "AKU" (kapital) pada titik diagonalnya. Jika dibandingkan dengan puisi pada zaman Muhammad Yamin, tentu mengalami perbedaan. Meskipun mengangkat tema yang sama, misalnya politik, tetapi konten penyajian puisi sangatlah berbeda. Puisi Muhammad Yamin lebih mengangkat sisi perumusan konsep kebangsaan, meskipun saat itu masih dalam lingkup Sumatera. Jelas sangat berbeda dengan puisi Remy Sylado, yang lebih condong menyajikan sisi kehidupan politik sebuah bangsa berkembang dengan kondisi pemerintahan yang kurang baik.
    Karya sastra sanesipun inggih menika geguritan.  Jaman samenika geguritan gadhah tetandhingan, inggih menika saking irah-irahanipun ugi basa ingkang dipunginakaken. Tuladha, geguritan Mbeling dening Remy Sylado, taun 2005. Geguritan menika ngemot unsur  politik, kadosta korupsi, koruptor, saha individualism. Geguritan menika namung dipunserat  saking 1-2 tembung saha kanthi tipografi ingkang unik. Tuladha sanesipun inggih menika geguritan ingkang irah-irahanipun “Individualisme dalam Kolektivisme.  Geguritan menika namung saking tembung “kita” saha “aku”. Tembung menika dipunsungsun kanthi pola ingkang wujudipun persegi panjang. Menawi dipun tandhingaken kaliyan geguritan ing jamanipun Muhammad Yamin, tamtu kemawon wonten tetandhinganipun. Senadyan temanipun sami, ananging wosipun beda.
Perbedaan karya sastra setiap periode bukanlah semata-mata karena ide/gagasan dari penulisnya. Perbedaan ini dipengaruhi oleh kondisi sosial, politik, dan budaya yang terjadi pada saat itu. Bahkan, jika kita mau merunut karya sastra dari awal sampai sekarang, dan meneliti lebih dalam mengenai latar belakang ideologi saat itu, kita bisa mendapati bagaimana proses perjalanan Bangsa Indonesia. Meskipun karya sastra di Indonesia bisa dibilang hampir pada posisi "tengah" -- tidak terlalu menonjol dan tidak terpuruk, namun perlu disadari bahwa budaya barat sedikit demi sedikit, dari waktu ke waktu, turut memengaruhi karya sastra Indonesia. Sekarang sastra lama hanya menjadi artefak karena telah tercampur dengan budaya barat.
Tetandhingan karya sastra saben wekdal menika ugi dipunpangaribawani saking kahanan sosial, politik, saha budaya ingkang wonten ing jaman samenika.  Karya sastra saking wiwitan menika saged paring pangertosan kadospundi kahananan ideologi saha kadospundi sejarahipun bangsa Indonesia. Budaya saking njawi menika paring pangaribawa dhateng budaya Indonesia piyambak , satemah sastra lami menika namung dados artefak .
Budaya dan sastra memunyai ketergantungan satu sama lain. Sastra sangat dipengaruhi oleh budaya, sehingga segala hal yang terdapat dalam kebudayaan akan tercermin di dalam sastra. Masinambouw mengatakan bahwa sastra (bahasa) dan kebudayaan merupakan dua sistem yang melekat pada manusia. Jika kebudayaan adalah sistem yang mengatur interaksi manusia di dalam masyarakat, bahasa (sastra) adalah suatu sistem yang berfungsi sebagai sarana berlangsungnya suatu interaksi.
Budaya mangaribawani sanget dhateng sastra.  Sedaya perkawis ingkang wonten ing kabudayan saged dipuntingali wonten ing karya sastranipun. Masinambouw ngendika sastra (basa) saha kabudayan inggih menika sistem ingkang raket kaliyan manungsa.  Kabudayan inggih menika sistem ingkang ngatur gayutanipun  manungsa wonten ing masarakat, menawi basa (sastra) inggih menika sistem kangge srana supados gegayutan menika saged mlampah kanthi sae.

Selasa, 14 Maret 2017

 PERBAIKAN 1
Selasa, 14 Maret 2017
Bahasa Indonesia
Bahasa Jawa
Pengaruh Sastra Terhadap Bahasa
Pangaribawa Sastra dhateng Basa
Bahasa tidak hanya mempunyai hubungan dengan budaya, tetapi juga sastra. Bahasa memunyai peranan yang penting dalam sastra karena bahasa punya andil besar dalam mewujudkan ide/keinginan penulisnya. Banyak hal yang bisa tertuang dalam sebuah sastra, baik itu puisi, novel, roman, bahkan drama. Setiap penulis karya sastra hidup dalam zaman yang berbeda, dan perbedaan zaman inilah yang turut ambil bagian dalam menentukan warna karya sastra mereka. Oleh karena itu, ada beberapa periode dalam penulisan karya sastra, seperti Balai Pustaka, Pujangga Baru, Angkatan 45, Angkatan 66, dan sebagainya. Setiap periode "mengangkat" latar belakang yang berbeda-beda sesuai zaman dan budaya saat itu.
       Basa menika boten namung gadhah sesambetan kaliyan budaya, ananging ugi gadhah sesambetan kaliyan sastra. Basa menika minangka wujud saking menapa ingkang dipunpenggalih dening panyerat. Ingkang dipunwastani sastra menika saged awujud geguritan, novel, cerkak, sandiwara, lan sapanunggalanipun. Panyerat karya sastra menika gesang wonten ing jaman ingkang beda-beda, awit saking beda menika paring mawarni-warni karya sastra. Pramila, wonten mapinten-pinten jinis karya sastra, kadosta Balai Pustaka, Pujangga Baru, Angkatan Baru, Angkatan 45, lan sapanunggalanipun. Saben karya sastra menika bektakaken latar ingkang beda miturut jaman saha budaya wonten ing wekdal menika.

Sebagai contoh, kesusastraan Indonesia. Kesusastraan Indonesia menjadi potret sosial budaya masyarakat Indonesia. Tidak jarang, kesusastraan Indonesia mencerminkan perjalanan sejarah Indonesia, "kegelisahan" kultural, dan manifestasi pemikiran Bangsa Indonesia. Misalnya, kesusatraan zaman Balai Pustaka (1920 -- 1933). Karya-karya sastra pada zaman itu menunjukkan problem kultural ketika Bangsa Indonesia dihadapkan pada budaya Barat. Karya sastra tersebut memunculkan tokoh-tokoh (fiksi) yang mewakili golongan tua (tradisional) dan golongan muda (modern). Selain itu, ada budaya "lama", seperti masalah adat perkawinan dan kedudukan perempuan yang mendominasi novel Indonesia pada zaman Balai Pustaka. Sekarang ini, novel Indonesia cenderung menyajikan konflik cinta, sains, kekeluargaan, dll..
      Tuladhanipun babagan sastra Indonesia ingkang dados gambaran saking gesang sosial budayanipun masarakat Indonesia. Sastra Indonesia menika ugi asring gambaraken sejarahipun bangsa Indonesia. Wonten karya sastra ingkang nyariosaken budaya Indonesia ingkang sampun kecampur kaliyan budaya barat. Ugi wonten karya sastra ingkang nyariosaken babagan adat istiadat, krama, lan sapanunggalanipun. Wonten jaman menika tiyang estri ingkang dados paraga ingkang mligi wonten ing sastra jaman Balai Pustaka. Wonten ing jaman samenika karya sastra asring nyariosaken babagan katresnan, kulawarga, sains, lan sapanunggalanipun.

Bagaimana pendapat Anda mengenai puisi zaman sekarang? Tentu saja ada perbedaan yang sangat kentara, baik dalam topik yang "diangkat" maupun bahasa yang digunakan. Sebagai contoh, kumpulan puisi Mbeling karya Remy Sylado, tahun 2005. Sebagian besar puisi Mbeling yang ia tulis mengangkat kehidupan politik pada saat itu, seperti korupsi, koruptor, individualisme, dll.. Secara penulisan, beberapa puisi karya Remy Sylado hanya terdiri 1 -- 2 kata saja dan disusun dengan tipografi yang unik. Misal, puisi berjudul "Individualisme dalam Kolektivisme". Puisi ini hanya terdiri dari kata "kita" dan "aku". Kedua kata ini disusun dengan pola membentuk persegi panjang, dengan kata "AKU" (kapital) pada titik diagonalnya. Jika dibandingkan dengan puisi pada zaman Muhammad Yamin, tentu mengalami perbedaan. Meskipun mengangkat tema yang sama, misalnya politik, tetapi konten penyajian puisi sangatlah berbeda. Puisi Muhammad Yamin lebih mengangkat sisi perumusan konsep kebangsaan, meskipun saat itu masih dalam lingkup Sumatera. Jelas sangat berbeda dengan puisi Remy Sylado, yang lebih condong menyajikan sisi kehidupan politik sebuah bangsa berkembang dengan kondisi pemerintahan yang kurang baik.
      Geguritan wonten ing jaman samenika tamtu kemawon wonten tetandhinganipun, inggih menika saking irah-irahanipun punapa dene basa ingkang dipunginakaken. Tuladha, geguritan Mbeling dening Remy Sylado, taun 2005. Saperangan ageng geguritan Mbeling ingkang dipunserat menika ngemot pagesangan politik, kadosta korupsi, koruptor, individualism, lan sapanunggalanipun. Geguritan ingkang dipunserat Remy Sylado menika namung saking 1-2 tembung kemawon saha dipunsusun kanthi tipografi ingkang unik. Tuladha, geguritan ingkang irah-irahanipun “Individualisme dalam Kolektivisme Geguritan menika namung saking tembung “kita” saha “aku”. Kalih tembung menika dipunsungsun kanthi pola ingkang wujudipun persegi panjang, tembung “AKU” dipunserat kapital ing titik diagonalipun. Menawi dipun tandhingaken kaliyan geguritan ing jamanipun Muhammad Yamin, tamtu kemawon wonten tetandhinganipun. Senadyan temanipun sami, tuladhanipun politik, ananging wos saking geguritaan menika beda.

Perbedaan karya sastra setiap periode bukanlah semata-mata karena ide/gagasan dari penulisnya. Perbedaan ini dipengaruhi oleh kondisi sosial, politik, dan budaya yang terjadi pada saat itu. Bahkan, jika kita mau merunut karya sastra dari awal sampai sekarang, dan meneliti lebih dalam mengenai latar belakang ideologi saat itu, kita bisa mendapati bagaimana proses perjalanan Bangsa Indonesia. Meskipun karya sastra di Indonesia bisa dibilang hampir pada posisi "tengah" -- tidak terlalu menonjol dan tidak terpuruk, namun perlu disadari bahwa budaya barat sedikit demi sedikit, dari waktu ke waktu, turut memengaruhi karya sastra Indonesia. Sekarang sastra lama hanya menjadi artefak karena telah tercampur dengan budaya barat.
Tetandhingan antawisipun karya sastra saben wekdal menika boten namung pamanggih saking panyerat, ananging wonten daya saking kahanan sosial, politik, saha budaya ingkang wonten ing jaman samenika. Menawi dipunturut karya sastra saking wiwitan menika saged dipunmangertosi kadospundi kahananan ideologi saha kadospundi sejarahipun bangsa Indonesia. Budaya saking barat menika sekdehik-sekdehik paring pangaribawa dhateng budaya Indonesia piyambak. Samenika sastra lawas namung dados artefak amargi sastra menika dipunlebeti budaya barat.


Budaya dan sastra memunyai ketergantungan satu sama lain. Sastra sangat dipengaruhi oleh budaya, sehingga segala hal yang terdapat dalam kebudayaan akan tercermin di dalam sastra. Masinambouw mengatakan bahwa sastra (bahasa) dan kebudayaan merupakan dua sistem yang melekat pada manusia. Jika kebudayaan adalah sistem yang mengatur interaksi manusia di dalam masyarakat, bahasa (sastra) adalah suatu sistem yang berfungsi sebagai sarana berlangsungnya suatu interaksi.
Budaya saha sastra menika gadhah sesambetan ingkang ageng. Budaya mangaribawani sanget dhateng sastra, satemah sedaya perkawis ingkang wonten ing kabudayan saged dipuntingali wonten ing karya sastra. Masinambouw ngendika sastra (basa) saha kabudayan inggih menika sistem ingkang raket kaliyan manungsa. menawi kabudayan inggih menika sistem ingkang ngatur gayutanipun  manungsa wonten ing masarakat, menawi basa (sastra) inggih menika sistem kangge sarana supados hubungan menika saged mlampah kanthi sae.

Senin, 27 Februari 2017

NYERAT KARYA ILMIAH 1

Pengaruh Budaya Terhadap Sastra
Bahasa tidak hanya mempunyai hubungan dengan budaya, tetapi juga sastra. Bahasa memunyai peranan yang penting dalam sastra karena bahasa punya andil besar dalam mewujudkan ide/keinginan penulisnya. Banyak hal yang bisa tertuang dalam sebuah sastra, baik itu puisi, novel, roman, bahkan drama. Setiap penulis karya sastra hidup dalam zaman yang berbeda, dan perbedaan zaman inilah yang turut ambil bagian dalam menentukan warna karya sastra mereka. Oleh karena itu, ada beberapa periode dalam penulisan karya sastra, seperti Balai Pustaka, Pujangga Baru, Angkatan 45, Angkatan 66, dan sebagainya. Setiap periode "mengangkat" latar belakang yang berbeda-beda sesuai zaman dan budaya saat itu.
Sebagai contoh, kesusastraan Indonesia. Kesusastraan Indonesia menjadi potret sosial budaya masyarakat Indonesia. Tidak jarang, kesusastraan Indonesia mencerminkan perjalanan sejarah Indonesia, "kegelisahan" kultural, dan manifestasi pemikiran Bangsa Indonesia. Misalnya, kesusatraan zaman Balai Pustaka (1920 -- 1933). Karya-karya sastra pada zaman itu menunjukkan problem kultural ketika Bangsa Indonesia dihadapkan pada budaya Barat. Karya sastra tersebut memunculkan tokoh-tokoh (fiksi) yang mewakili golongan tua (tradisional) dan golongan muda (modern). Selain itu, ada budaya "lama", seperti masalah adat perkawinan dan kedudukan perempuan yang mendominasi novel Indonesia pada zaman Balai Pustaka. Sekarang ini, novel Indonesia cenderung menyajikan konflik cinta, sains, kekeluargaan, dll..
Bagaimana pendapat Anda mengenai puisi zaman sekarang? Tentu saja ada perbedaan yang sangat kentara, baik dalam topik yang "diangkat" maupun bahasa yang digunakan. Sebagai contoh, kumpulan puisi Mbeling karya Remy Sylado, tahun 2005. Sebagian besar puisi Mbeling yang ia tulis mengangkat kehidupan politik pada saat itu, seperti korupsi, koruptor, individualisme, dll.. Secara penulisan, beberapa puisi karya Remy Sylado hanya terdiri 1 -- 2 kata saja dan disusun dengan tipografi yang unik. Misal, puisi berjudul "Individualisme dalam Kolektivisme". Puisi ini hanya terdiri dari kata "kita" dan "aku". Kedua kata ini disusun dengan pola membentuk persegi panjang, dengan kata "AKU" (kapital) pada titik diagonalnya. Jika dibandingkan dengan puisi pada zaman Muhammad Yamin, tentu mengalami perbedaan. Meskipun mengangkat tema yang sama, misalnya politik, tetapi konten penyajian puisi sangatlah berbeda. Puisi Muhammad Yamin lebih mengangkat sisi perumusan konsep kebangsaan, meskipun saat itu masih dalam lingkup Sumatera. Jelas sangat berbeda dengan puisi Remy Sylado, yang lebih condong menyajikan sisi kehidupan politik sebuah bangsa berkembang dengan kondisi pemerintahan yang kurang baik.
Perbedaan karya sastra setiap periode bukanlah semata-mata karena ide/gagasan dari penulisnya. Perbedaan ini dipengaruhi oleh kondisi sosial, politik, dan budaya yang terjadi pada saat itu. Bahkan, jika kita mau merunut karya sastra dari awal sampai sekarang, dan meneliti lebih dalam mengenai latar belakang ideologi saat itu, kita bisa mendapati bagaimana proses perjalanan Bangsa Indonesia. Meskipun karya sastra di Indonesia bisa dibilang hampir pada posisi "tengah" -- tidak terlalu menonjol dan tidak terpuruk, namun perlu disadari bahwa budaya barat sedikit demi sedikit, dari waktu ke waktu, turut memengaruhi karya sastra Indonesia.
Pernahkah Anda mendengar karya sastra Indonesia modern? Gaya sastra asing (barat) dan pengaruh bentuk menjadi patokan untuk menyebut sastra Indonesia yang modern. Pada kenyataannya, ketika pengarang hidup dalam budayanya, ia mencoba untuk menerima tradisi estetis (gaya barat) dengan budayanya. Penerimaan tradisi estetis tersebut dituangkan dalam karyanya, dijadikan latar/setting pada tulisannya, sekadar memberi warna dalam proses kreatif yang ia lakukan. Akibatnya, sastra lama hanya akan menjadi sebuah artefak. Para peneliti sastra pun menjadi asing dengan tradisi yang dimiliki oleh sejarah panjang sastra di Indonesia, melalui karya-karya sastra yang ada.
Budaya dan sastra memunyai ketergantungan satu sama lain. Sastra sangat dipengaruhi oleh budaya, sehingga segala hal yang terdapat dalam kebudayaan akan tercermin di dalam sastra. Masinambouw mengatakan bahwa sastra (bahasa) dan kebudayaan merupakan dua sistem yang melekat pada manusia. Jika kebudayaan adalah sistem yang mengatur interaksi manusia di dalam masyarakat, bahasa (sastra) adalah suatu sistem yang berfungsi sebagai sarana berlangsungnya suatu interaksi.


Pangaribawa Sastra dhateng Basa

 Basa menika boten namung gadhah sesambetan kaliyan budaya, ananging ugi nggadhahi sesambetan kaliyan sastra. Basa menika minangka wujud saking menapa ingkang dipunpenggalih dening panyerat. Ingkang dipunwastani sastra menika saged awujud geguritan, novel, cerkak, drama, lan sapanunggalanipun. Panyerat karya sastra menika gesang wonten ing jaman ingkang beda-beda, awit saking beda menika paring mawarni-warni karya sastra. Pramila, wonten pinten-pinten wekdal wonten ing panyeratan karya sastra, kadosta Balai Pustaka, Pujangga Baru, Angkatan Baru, Angkatan 45, lsp. Saben wekdal menika bektakaken latar ingkang beda miturut jaman saha budaya wonten ing wekdal menika.
Tuladhanipun babagan sastra Indonesia ingkang dados gambaran saking gesang sosial budayanipun masarakat Indonesia. Sastra Indonesia menika ugi asring gambaraken sejarahipun bangsa Indonesia menika. Wonten karya-karya sastra ingkang nyariosaken budaya Indonesia ingkang sampun kecampur kaliyan budaya barat. Ugi wonten karya sastra ingkang nyariosaken babagan adat istiadat, krama, lsp. Wonten jaman menika tiyang estri ingkang dados paraga ingkang mligi wonten ing sastra jaman Balai Pustaka. Wonten ing jaman samenika karya sastra asring nyariosaken babagan katresnan, kulawarga, sains, lsp.
Geguritan wonten ing jaman samenika tamtu kemawon wonten tetandhinganipun, inggih menika saking irah-irahan ingkang dipunginakaken punapa dene basa ingkang dipunginakaken. Tuladha, geguritan Mbeling dening Remy Sylado, taun 2005. Saperangan ageng geguritan Mbeling ingkang dipunserat menika ngemot pagesangan politik, kadostha korupsi, koruptor, individualism, lansapanunggalanipun. Geguritan ingkang dipunserat Remy Sylado menika namung saking 1-2 tembung kemawon saha dipunsusun kanthi tipografi ingkang unik. Tuladha, geguritan ingkang irah-irahanipun “Individualisme dalam Kolektivisme”. Geguritan menika namung saking tembung “kita” saha “aku”. Kalih tembung menika dipunsungsun kanthi pola ingkang wujudipun perseegi panjang, tembung “AKU” dipun serat kapilat ing titik diagonalipun. Menawi dipun tandhingaken kaliyan geguritan ing jamanipun Muhammad Yamin, tamtu kemawon wonten tetandhinganipun. Senadyan temanipun sami, tuladhanipun politik, ananging wos saking geguritaan menika beda.
Tetandhingan antawisipun karya sastra saben wekdal menika boten namung pamanggih saking panyerat, ananging wonten daya saking kahanan sosial, politik, saha budaya ingkang wonten ing jaman samenika. Menawi dipunturut karya sastra sking wiwitan menika saged dipunmangertosi kadospundi kahananan ideology saha kadospundi sejarahipun bangsa Indonesia. Budaya saking barat menika sekdehik-sekdehik paring pangaribawa dhateng budaya Indonesia piyambak.
Samenika sastra lawas namung dados artefak amargi sastra menika dipunlebeti budaya barat.
Budaya saha sastra menika gadhah sesambetan ingkang ageng. Budaya mangaribawani sanget dhateng sastra, satemah sedaya perkawis ingkang wonten ing kabudayan saged dipuntingali wonten ing karya sastra. Masinambouw ngendika sastra (basa) saha kabudayan inggih menika sistem ingkang raket kaliyan manungsa. menawi kabudayan inggih menika system ingkang ngatur hubunganipun  manungsa wonten ing masarakat, menawi basa (sastra) inggih menika sistem kangge srana supados hubungan menika saged mlampah kanthi sae.


Kamis, 05 Januari 2017

GEGURITAN

SAWETARA
dening : Yunita Candra Dewi


Duh cah ayu
Entenana tekaku
Adoh parah lakuku
Pancene wis dadi dalan uripku

Sabarmu aja ilang
Nadyan saiki raiso nyawang
Pandongaku muga bisa kalaksanan
Urip bebrayan bebarengan

Rabu, 04 Januari 2017

GEGURITAN

MAWAR KATRESNAN
dening : Yunita Candra Dewi

Endahing wujudmu lambang tresnaku
Katresnan nyawiji Dhumateng liyan
Arume gandamu wujud rasa sayang
Sayang kang ora biusa dianyang

Mawar katresnan . . . .
Eri kang ana kuwi
Bakal dumadi saksi
Barang kang endah nyawiji
Uga bisa nglarani