Rabu, 14 September 2016

ASAL-USUL DUSUN

DUMADINIPUN DUSUN GANJURAN
SUMBERMULYO BAMBANGLIPURO BANTUL

        Dusun Ganjuran menika wonten ing kalurahan Sumbermulyo Bambanglipuro Bantul. Dusun menika dados pusat pemerintahan Kecamatan Bambanglipuro lami. Miturut kathahing sumber lisan utawi tulisan, nama dusun Ganjuran menika carios asmoro Ki Ageng Mangir kalian Roro Rembayun. Kekalih tokoh kasebat mboten asing wonten talingan masyarakat Bantul.
          Danang Sutawijaya pikantuk bebingah kalenggahan Mataram saking Joko Tingkir. Danang Sutawijaya gadhah gegayuhan badhe damel satunggaling kerajaan kasultan ingkang mardika saking panguaos kerajaan Pajang. Strategi ingkang kawiwitan badhe dipunlampahi inggih menika mbikak Alas Mentaok kangge dipun dadosaken pemerintahan Mataram.
       Kanyata mboten gampil kangge mbikak Alas Mentaok, amargi alas menika dipuntenggo kalian bangsanipun lelembut ingkang naminipun Jalu Mampang alias Jathamamrang ingkang wos kawentar sakti mandra guna. Ngraos kangelan ngalahaken Jin Jalumampang,Sutawijaya lajeng mertapa wonten segara kidul. Wonten mertapa menika dipunrawuhi kalian Nyai Rara Kidul( Ratu SegaraKidul) ingkang gandrung kalian ketampananipun Sutawijaya. Saklajengipun Sutawijaya mboten nyianyiaaken kesempatan ingkang sanget sae menika. Sutawijaya nyuwun tulung kalian Nyai Rara Kidul supados mbiyantu ngalahaken Jalumampang. Nyai Rara Kidul purun mbiyantu Sutawijaya nglawan Jalumampang. Namung Nyai Rara Kidul gadhah panyuwun, Sutawijaya kalian keturunanipun kedah dados garwanipun Nyai Rara Kidul. Panyuwunan Nyai Rara Kidul menika dipun setujui kalian sutawijaya.
       Awit pambiyantu Nyai Rara Kidul kasebat Sutawijaya saget ngawonaken Jalumpang. Lan awit kadadosan menika Jalumampang pindah wonten lereng Merapi, ingkang sakmenika sampung kondhang kawentar lan dipun paringi nama Kaliurang. Sutawijaya tasih bingung nemtokaken wonten pundi papan pusat pemerintahan kerajaan Mataram. Amargi bingung Sutawijaya mertapa wonten tengah Alas Mentaok. Panggenan menika sanget sepi, satemah saged nenangaken manah Sutawijaya ingkang nembe bingung dados remen manahipun. Satemah panggenan menika diparingi nama Lipuro ingkang saking ukara lipur gadhahi arti hibur. Amargi kawontenan menika Sutawijaya gadhahi pangajab panggenan menika dipun dadosipun pusat kerajaan Mataram. Ananging niat menika dereng dipun wujudaken,amargi panggonan menika mboten nguntungaken, lan tebih saking sumbering toya. Saklajengipun Sutawijaya gadhahi penggalih madekaken pusat kerajaan Mataram wonten sak kilenipun lepen Opak. Ingkang sakmenika sampun kondhang kalian nama Kota Gedhe. Lan saksampunipun kadadosan menika Sutawijaya ajejuluk Panembahan Senopati.
     Saksampunipun Kerajaan Mataram kondang kaloka, kathah pemberotakan ingkang badhe nglengseraken kekuasaan Senopati. Salah saktunggalipun ingkang angel dipun kawonaken inggih menika pemberontakan ki Agung Mangir Wonobaya. Kangge ngawonaken Ki Ageng Mangir, Panembahan Senopati ngginakaken putrinipun naminipun Rara Pembayun kangge ngrayu lan ngyedani Ki Ageng Mangir.
          Ananging Rara Pembayun piyambak kelajeng tresno marang Ki Ageng Mangir. Ananging tresnanipun Rara Pembayun lan Ki Ageng Mangir mboten disetujui kalian Panembahan Senopati. Amargi Panembahan Senopati tasih gadhahi sengit kalian Ki Ageng Mangir. Lan saklajengipun Ki Ageng Mangir kaliyan Rara Pembayun dipun usir saking Kerajaan Mataram. Lajeng Ki Ageng Mangir kaliyan Rara Pembayun urip wonten dusun ingkang rumiyin dipun ginakaken mertapa kaliyan Panembahan Senopati ingkang naminipun dusun Lipura.
        Wonten mriko ki Ageng Mangir kalian Rara Pembayun saged adum katresnan, awit katresnan ki Ageng Mangir kalian Rara Pembayun wiwit wontenipun tembang kala ganjur, ingkang gadhahi arti pengingset menungsa. Saking tembang kasebat, dusun ingkang naminipun ‘Lipuro’, gantos nama ‘Ganjuran’.
        Awit sakniki kathah tiyang nyuwun pirsa, menapa nami Lipuro ngantos sakmeniko tasih dipunginaaken dados name kecamatan. Kula lan panjenengan sami mangertosi, tembung ‘Bambang’ wonten basa jawi gadhahi teges mudha. Dadi teges Bambanglipuro inggih menika Lipuro mudha utawi Lipura enggal, dados desa lipuro ingkang rumiyin nate ical amargi dipun gantos naminipun ‘Ganjuran’.
       Sakmenika cariyos dumadinipun dusun Ganjuran lan Kecamatan Bambanglipuro. Cerito rakyat menika sampun mboten populer wonten kalangan masyarakat . Ananging cariyos menika ingkang kedah dipun jaga. Supados putra cucu kula lan panjenengan saget mangertosi asal usuldumadinipun panggenan.